NHÀ XUẤT BẢN NGHỆ AN
NHỊP CẦU NỐI NHỮNG BỜ VUI (Bút ký của Nhà văn Vi Hợi)
Người ta vẫn nói: “Mỗi cuốn sách là một chuyến đò, mỗi nhà xuất bản là một bến nước”. Trên mảnh đất Nghệ An - nơi những dòng sông luôn mang trong mình phù sa văn hóa - đã có một cây cầu đặc biệt mang tên NHÀ XUẤT BẢN NGHỆ AN. Cây cầu ấy không bắc qua sông Lam hay sông Hiếu mà bắc qua dòng chảy của tri thức và ký ức.
Tôi - một người viết, một độc giả, một khách quen của Nhà xuất bản - nhiều lần đứng trên cầu ấy, nhìn những cuốn sách lặng lẽ đi về khắp mọi miền. Có cuốn dừng chân nơi miền biển lộng gió, có cuốn được nâng niu giữa rẻo cao mây phủ, có cuốn theo chân bạn đọc rong ruổi khắp mọi miền đất nước. NXB Nghệ An, 45 năm qua, không chỉ in chữ, họ in ký ức; không chỉ phát hành sách, họ phát hành niềm tin. Mỗi cuốn sách là một nhịp cầu, mỗi lần xuất bản là một chuyến đò, và mỗi cuộc gặp giữa người viết - người đọc - người làm sách là một bờ vui mới, nối dài mãi trên dòng sông chữ nghĩa.
Tôi không phải là một tác giả có nhiều đầu sách in ở đây, nhưng đủ để hiểu cách họ làm nghề: nhẫn nại như người gõ từng hạt thóc chữ, tỉ mẩn như người nhặt từng viên sạn giữa thúng vàng, trăn trở như bà đỡ chờ tiếng khóc đầu đời của đứa con tinh thần.
Bài viết này, vì thế, không chỉ để kể lại một chặng đường mà là để nối một nhịp cầu: từ quá khứ sang hiện tại, từ những người đã vun gốc hôm qua đến những người sẽ chăm cây ngày mai.
Và mọi chuyện bắt đầu từ đó - từ những ngày đầu gian khó, khi con thuyền chữ của họ vừa rời bến…
Ngày 12 tháng 9 năm 1980, ngày Xô viết Nghệ Tĩnh, cũng chính là ngày đánh dấu sự khai sinh của một mái nhà chữ nghĩa trên đất Nghệ. Khi ấy, đất nước vừa trải qua chiến tranh, kinh tế còn nhiều khó khăn, giấy in phải phân phối bằng tem phiếu, máy in đa phần cũ kỹ, phim kẽm phải “gõ từng nhát búa” mới ra hình. Trong bối cảnh ấy, một nhóm người - vừa làm xuất bản, vừa làm văn hóa, vừa làm kinh tế - đã quyết định dựng nên NXB Nghệ Tĩnh, với niềm tin giản dị: “Chữ nghĩa cũng là một cách kiến thiết quê hương”.
Buổi đầu ấy đầy thiếu thốn: vài bộ bàn ghế gỗ mộc, một máy chữ cũ, một kho sách nhỏ xíu đặt tạm, biên tập viên chỉ đếm trên đầu ngón tay. Họ phải tự tìm tác giả, gõ cửa từng cơ quan, lặn lội khắp huyện, thị để xin bản thảo. Có năm, cả nhà xuất bản chỉ in được dăm ba đầu sách, phần lớn là sách chính trị, tài liệu hướng dẫn sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi, trồng trọt, lịch, câu đối Tết,… Nhưng từ những viên gạch đầu tiên ấy, họ đã khơi thông một dòng chảy.
45 năm sau, dòng chảy ấy đã hóa thành một dòng sông dài hơn 8.000 đầu sách, chảy qua nhiều thế hệ bạn đọc. Mỗi cuốn sách không chỉ là sản phẩm in ấn, mà là một mốc ký ức, một bản đồ tri thức, một giọt mồ hôi của biên tập viên, tác giả, kỹ thuật viên,... Có cuốn là sách tham khảo, chuyên khảo của các chuyên ngành, có cuốn là tư liệu quý về các bậc tiền bối cách mạng, có cuốn là tiểu thuyết trẻ trung khơi dậy cảm hứng đọc trong học sinh, sinh viên.
Họ đã lưu giữ ký ức quê hương bằng những tập ca dao xứ Nghệ, những công trình nghiên cứu về lịch sử địa phương, ngành; gìn giữ văn hóa làng bằng những cuốn địa chí, những tuyển tập dân ca ví dặm, những tập san văn nghệ huyện, thị hay mở cửa tri thức mới bằng những cuốn sách khoa học kỹ thuật…
Nếu nhìn từ trên cao, hơn 8.000 đầu sách ấy như một bản đồ văn hóa Nghệ An thu nhỏ: mỗi vùng miền, mỗi huyện, thị đều có dấu ấn; mỗi giai đoạn đều có “dòng chữ riêng” của nó. Có những đầu sách bán ra hàng chục ngàn bản, đi khắp cả nước; có những cuốn chỉ in một nghìn bản, thậm chỉ chỉ vài trăm, nhưng lại trở thành báu vật của một huyện miền núi, nơi trẻ con lần đầu được thấy quê hương mình trong trang sách in.
Từ một phòng biên tập khiêm tốn của thập niên 80, NXB Nghệ An đã trở thành một thiết chế văn hóa có vị trí trong tỉnh, là nơi để các nhà nghiên cứu, các cây bút trẻ, các tác giả địa phương và cả kiều bào xa quê tìm về. Ở đó, bản thảo không chỉ là chữ mà là một phần ký ức tập thể. Và từ đó, một cây cầu chữ nghĩa đã hình thành - nối quá khứ với hiện tại, nối Nghệ An với cả nước.
Một nhà xuất bản, suy cho cùng, không phải là những bức tường bê tông hay cỗ máy in khổng lồ. Nó sống bằng hơi ấm của con người - những người đã biến từng cuộn giấy, từng nét mực thành nhịp cầu nối giữa quá khứ và tương lai.
Sách là một sản phẩm văn hóa, người đọc nào chẳng muốn mua được một sản phẩm tốt. Là cầu nối giữa tác giả - độc giả, NXB Nghệ An luôn ý thức được rằng mình phải hoàn thiện tác phẩm một cách tốt nhất. Lặng lẽ, âm thầm làm “người đứng sau” những trang sách, nhưng họ luôn tìm thấy cảm hứng làm nghề vì được trò chuyện với nhiều tác giả, hiểu biết thêm về nhiều người, cách suy nghĩ và giá trị nhân văn mà họ muốn truyền tải qua con chữ.
Ở đây, mỗi người là một mạch nguồn nhỏ góp vào dòng sông sách. Hoàng Thị Thanh Tâm hồi tưởng về những năm tháng khó khăn của Nhà xuất bản: “Em vào làm việc ở đây từ năm 2001, trải qua đủ mọi công việc: tạp vụ, nhân viên phát hành, kế toán, thủ kho, thủ quỹ,… Kỷ niệm đáng nhớ nhất là những năm trước 2005, khi sách xuất bản khó khăn, bọn em phải in và bán văn hóa phẩm - cuốn thư, câu đối, tranh ngũ quả - để thêm thu nhập. Chưa có tranh Trung Quốc sang, nên hàng của Nhà xuất bản bán chạy khắp tỉnh, rồi ra cả Thanh Hóa, Ninh Bình, có khi vào tận Đắk Lắk, Lâm Đồng. Nhiều lần em theo xe tải đi xa lắm. Giờ thì khác rồi, nhiều đối tác, nhiều tác giả đã tìm đến bọn em”.
Nhà văn Bùi Ngọc đã từ bỏ giấc mơ báo chí để trở thành một “người nhặt sạn” kỳ cựu, một Giám đốc năng động: “Năm 2003, tôi quyết định rời bỏ giấc mơ làm báo để chuyển qua làm người nâng niu chữ nghĩa ở đây. Hơn 20 năm, trải qua nhiều vị trí, nhưng tôi vẫn say mê nghề này, vẫn cháy bỏng mỗi khi đọc bản thảo mới”. Những đồng nghiệp hôm nay luôn quý trọng và tự hào về giám đốc của mình: “Chị ấy là một lãnh đạo giỏi, trách nhiệm, luôn đưa ra các sáng kiến hiệu quả trong công việc, là người chèo lái đơn vị đi đến những thành công ngày hôm nay”; “Em học được rất nhiều từ chị. Từ chuyên môn, kỹ năng biên tập, sự mềm dẻo, khéo léo, kiên định trong giao tiếp. Nhờ chị em đã hoàn thiện mình hơn, trau dồi bản thân không những về chuyên môn mà còn trong xử lý các tình huống”,...
Biên tập viên Phạm Ngọc Chi nhớ về ngày đầu: “Ngày mới vào cơ quan, em chưa hiểu nghề, chỉ yêu sách từ nhỏ. May mắn lớn nhất là được chú Hồ Văn Sơn dìu dắt, chỉ bảo tận tình. Lúc đầu em non nớt, các biên tập viên cố 100% thì em phải cố gắng gấp đôi, vì vốn xuất thân dân tự nhiên. Chú luôn dặn: cứ đọc nhiều, quan sát nhiều, học cách biên tập của người khác”. Giờ đây, Ngọc Chi đã là một biên tập viên vững tay nghề. Biên tập viên Phạm Thị Hằng, người luôn nhận phần “gác cổng”, nói giản dị: “Bọn em là những người nhặt sạn, cầu nối giữa bạn đọc và tác giả. Hạnh phúc nhất là khi cuốn sách mình gọt giũa được bạn đọc đón nhận”.
Và còn đó Lô Thị Thanh Tú, phụ trách bộ phận Hành chính - Tổng hợp, người vẫn cặm cụi với những công việc không tên: tiếp nhận bản thảo, đăng ký đề tài, xử lý hợp đồng, nộp lưu chiểu, phối hợp lễ ra mắt, triển lãm sách,… “Không trực tiếp biên tập, nhưng chúng tôi là bộ phận bảo đảm xuất bản phẩm ra đời đúng luật, đúng hẹn. Nhiều khi công việc dồn dập, chị em phải làm thêm giờ để kịp tiến độ”.
Gắn bó với nghề, quanh năm miệt mài bên những trang sách, những biên tập, nhân viên hành chính của NXB Nghệ An hiểu rằng, họ phải hội tụ đầy đủ các yếu tố: Khả năng sáng tạo, tính kiên nhẫn, sự tỉ mỉ, tư duy phân tích nhạy bén, kỹ năng giao tiếp, đam mê đọc và hiểu biết về văn hóa, có kỹ năng công nghệ, tư duy tổ chức.
Tôi từng thấy họ làm việc đến gần sáng, chỉ để kịp in một tập sách phục vụ Ngày hội Sách Việt Nam. Cũng từng nghe họ kể chuyện vượt 200km mang sách về miền núi Tương Dương cho kịp khai giảng. Mồ hôi họ rơi trên đường, nhưng khi nhìn thấy nụ cười của các em, tất cả nhọc nhằn đều tan biến.
Tôi - một người viết, một độc giả, một khách quen của Nhà xuất bản - nhiều lần đứng trên cầu ấy, nhìn những cuốn sách lặng lẽ đi về khắp mọi miền. Có cuốn dừng chân nơi miền biển lộng gió, có cuốn được nâng niu giữa rẻo cao mây phủ, có cuốn theo chân bạn đọc rong ruổi khắp mọi miền đất nước. NXB Nghệ An, 45 năm qua, không chỉ in chữ, họ in ký ức; không chỉ phát hành sách, họ phát hành niềm tin. Mỗi cuốn sách là một nhịp cầu, mỗi lần xuất bản là một chuyến đò, và mỗi cuộc gặp giữa người viết - người đọc - người làm sách là một bờ vui mới, nối dài mãi trên dòng sông chữ nghĩa.
Tôi không phải là một tác giả có nhiều đầu sách in ở đây, nhưng đủ để hiểu cách họ làm nghề: nhẫn nại như người gõ từng hạt thóc chữ, tỉ mẩn như người nhặt từng viên sạn giữa thúng vàng, trăn trở như bà đỡ chờ tiếng khóc đầu đời của đứa con tinh thần.
Bài viết này, vì thế, không chỉ để kể lại một chặng đường mà là để nối một nhịp cầu: từ quá khứ sang hiện tại, từ những người đã vun gốc hôm qua đến những người sẽ chăm cây ngày mai.
Và mọi chuyện bắt đầu từ đó - từ những ngày đầu gian khó, khi con thuyền chữ của họ vừa rời bến…
Ngày 12 tháng 9 năm 1980, ngày Xô viết Nghệ Tĩnh, cũng chính là ngày đánh dấu sự khai sinh của một mái nhà chữ nghĩa trên đất Nghệ. Khi ấy, đất nước vừa trải qua chiến tranh, kinh tế còn nhiều khó khăn, giấy in phải phân phối bằng tem phiếu, máy in đa phần cũ kỹ, phim kẽm phải “gõ từng nhát búa” mới ra hình. Trong bối cảnh ấy, một nhóm người - vừa làm xuất bản, vừa làm văn hóa, vừa làm kinh tế - đã quyết định dựng nên NXB Nghệ Tĩnh, với niềm tin giản dị: “Chữ nghĩa cũng là một cách kiến thiết quê hương”.
Buổi đầu ấy đầy thiếu thốn: vài bộ bàn ghế gỗ mộc, một máy chữ cũ, một kho sách nhỏ xíu đặt tạm, biên tập viên chỉ đếm trên đầu ngón tay. Họ phải tự tìm tác giả, gõ cửa từng cơ quan, lặn lội khắp huyện, thị để xin bản thảo. Có năm, cả nhà xuất bản chỉ in được dăm ba đầu sách, phần lớn là sách chính trị, tài liệu hướng dẫn sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi, trồng trọt, lịch, câu đối Tết,… Nhưng từ những viên gạch đầu tiên ấy, họ đã khơi thông một dòng chảy.
45 năm sau, dòng chảy ấy đã hóa thành một dòng sông dài hơn 8.000 đầu sách, chảy qua nhiều thế hệ bạn đọc. Mỗi cuốn sách không chỉ là sản phẩm in ấn, mà là một mốc ký ức, một bản đồ tri thức, một giọt mồ hôi của biên tập viên, tác giả, kỹ thuật viên,... Có cuốn là sách tham khảo, chuyên khảo của các chuyên ngành, có cuốn là tư liệu quý về các bậc tiền bối cách mạng, có cuốn là tiểu thuyết trẻ trung khơi dậy cảm hứng đọc trong học sinh, sinh viên.
Họ đã lưu giữ ký ức quê hương bằng những tập ca dao xứ Nghệ, những công trình nghiên cứu về lịch sử địa phương, ngành; gìn giữ văn hóa làng bằng những cuốn địa chí, những tuyển tập dân ca ví dặm, những tập san văn nghệ huyện, thị hay mở cửa tri thức mới bằng những cuốn sách khoa học kỹ thuật…
Nếu nhìn từ trên cao, hơn 8.000 đầu sách ấy như một bản đồ văn hóa Nghệ An thu nhỏ: mỗi vùng miền, mỗi huyện, thị đều có dấu ấn; mỗi giai đoạn đều có “dòng chữ riêng” của nó. Có những đầu sách bán ra hàng chục ngàn bản, đi khắp cả nước; có những cuốn chỉ in một nghìn bản, thậm chỉ chỉ vài trăm, nhưng lại trở thành báu vật của một huyện miền núi, nơi trẻ con lần đầu được thấy quê hương mình trong trang sách in.
Từ một phòng biên tập khiêm tốn của thập niên 80, NXB Nghệ An đã trở thành một thiết chế văn hóa có vị trí trong tỉnh, là nơi để các nhà nghiên cứu, các cây bút trẻ, các tác giả địa phương và cả kiều bào xa quê tìm về. Ở đó, bản thảo không chỉ là chữ mà là một phần ký ức tập thể. Và từ đó, một cây cầu chữ nghĩa đã hình thành - nối quá khứ với hiện tại, nối Nghệ An với cả nước.
Một nhà xuất bản, suy cho cùng, không phải là những bức tường bê tông hay cỗ máy in khổng lồ. Nó sống bằng hơi ấm của con người - những người đã biến từng cuộn giấy, từng nét mực thành nhịp cầu nối giữa quá khứ và tương lai.
Sách là một sản phẩm văn hóa, người đọc nào chẳng muốn mua được một sản phẩm tốt. Là cầu nối giữa tác giả - độc giả, NXB Nghệ An luôn ý thức được rằng mình phải hoàn thiện tác phẩm một cách tốt nhất. Lặng lẽ, âm thầm làm “người đứng sau” những trang sách, nhưng họ luôn tìm thấy cảm hứng làm nghề vì được trò chuyện với nhiều tác giả, hiểu biết thêm về nhiều người, cách suy nghĩ và giá trị nhân văn mà họ muốn truyền tải qua con chữ.
Ở đây, mỗi người là một mạch nguồn nhỏ góp vào dòng sông sách. Hoàng Thị Thanh Tâm hồi tưởng về những năm tháng khó khăn của Nhà xuất bản: “Em vào làm việc ở đây từ năm 2001, trải qua đủ mọi công việc: tạp vụ, nhân viên phát hành, kế toán, thủ kho, thủ quỹ,… Kỷ niệm đáng nhớ nhất là những năm trước 2005, khi sách xuất bản khó khăn, bọn em phải in và bán văn hóa phẩm - cuốn thư, câu đối, tranh ngũ quả - để thêm thu nhập. Chưa có tranh Trung Quốc sang, nên hàng của Nhà xuất bản bán chạy khắp tỉnh, rồi ra cả Thanh Hóa, Ninh Bình, có khi vào tận Đắk Lắk, Lâm Đồng. Nhiều lần em theo xe tải đi xa lắm. Giờ thì khác rồi, nhiều đối tác, nhiều tác giả đã tìm đến bọn em”.
Nhà văn Bùi Ngọc đã từ bỏ giấc mơ báo chí để trở thành một “người nhặt sạn” kỳ cựu, một Giám đốc năng động: “Năm 2003, tôi quyết định rời bỏ giấc mơ làm báo để chuyển qua làm người nâng niu chữ nghĩa ở đây. Hơn 20 năm, trải qua nhiều vị trí, nhưng tôi vẫn say mê nghề này, vẫn cháy bỏng mỗi khi đọc bản thảo mới”. Những đồng nghiệp hôm nay luôn quý trọng và tự hào về giám đốc của mình: “Chị ấy là một lãnh đạo giỏi, trách nhiệm, luôn đưa ra các sáng kiến hiệu quả trong công việc, là người chèo lái đơn vị đi đến những thành công ngày hôm nay”; “Em học được rất nhiều từ chị. Từ chuyên môn, kỹ năng biên tập, sự mềm dẻo, khéo léo, kiên định trong giao tiếp. Nhờ chị em đã hoàn thiện mình hơn, trau dồi bản thân không những về chuyên môn mà còn trong xử lý các tình huống”,...
Biên tập viên Phạm Ngọc Chi nhớ về ngày đầu: “Ngày mới vào cơ quan, em chưa hiểu nghề, chỉ yêu sách từ nhỏ. May mắn lớn nhất là được chú Hồ Văn Sơn dìu dắt, chỉ bảo tận tình. Lúc đầu em non nớt, các biên tập viên cố 100% thì em phải cố gắng gấp đôi, vì vốn xuất thân dân tự nhiên. Chú luôn dặn: cứ đọc nhiều, quan sát nhiều, học cách biên tập của người khác”. Giờ đây, Ngọc Chi đã là một biên tập viên vững tay nghề. Biên tập viên Phạm Thị Hằng, người luôn nhận phần “gác cổng”, nói giản dị: “Bọn em là những người nhặt sạn, cầu nối giữa bạn đọc và tác giả. Hạnh phúc nhất là khi cuốn sách mình gọt giũa được bạn đọc đón nhận”.
Và còn đó Lô Thị Thanh Tú, phụ trách bộ phận Hành chính - Tổng hợp, người vẫn cặm cụi với những công việc không tên: tiếp nhận bản thảo, đăng ký đề tài, xử lý hợp đồng, nộp lưu chiểu, phối hợp lễ ra mắt, triển lãm sách,… “Không trực tiếp biên tập, nhưng chúng tôi là bộ phận bảo đảm xuất bản phẩm ra đời đúng luật, đúng hẹn. Nhiều khi công việc dồn dập, chị em phải làm thêm giờ để kịp tiến độ”.
Gắn bó với nghề, quanh năm miệt mài bên những trang sách, những biên tập, nhân viên hành chính của NXB Nghệ An hiểu rằng, họ phải hội tụ đầy đủ các yếu tố: Khả năng sáng tạo, tính kiên nhẫn, sự tỉ mỉ, tư duy phân tích nhạy bén, kỹ năng giao tiếp, đam mê đọc và hiểu biết về văn hóa, có kỹ năng công nghệ, tư duy tổ chức.
Tôi từng thấy họ làm việc đến gần sáng, chỉ để kịp in một tập sách phục vụ Ngày hội Sách Việt Nam. Cũng từng nghe họ kể chuyện vượt 200km mang sách về miền núi Tương Dương cho kịp khai giảng. Mồ hôi họ rơi trên đường, nhưng khi nhìn thấy nụ cười của các em, tất cả nhọc nhằn đều tan biến.
Nhà xuất bản không thể đo bằng diện tích trụ sở hay số trang in mỗi năm, mà phải đo bằng những trái tim như thế. Chính họ đã giữ cho ngọn lửa không tắt, để dòng sông sách Nghệ An vẫn âm ỉ ấm, vẫn soi sáng những bến bờ văn hóa mới.
Từ mái nhà chữ nghĩa nơi xứ Nghệ, đã có biết bao “con thuyền sách” lặng lẽ ra khơi, mang theo hơi thở quê hương để cập bến khắp mọi miền. Có những cuốn sách từ đây vượt qua lũy tre làng, vươn tới những đô thị lớn, rồi lan tỏa cả nước, thậm chí đến tay bạn đọc ngoài nước.
Tôi nhớ “Tìm dấu Vinh xưa” của Phạm Xuân Cần - Giải C, Giải thưởng Sách Quốc gia năm 2024 - như một bản đồ ký ức dẫn người đọc đi qua từng phố cổ, bến sông, mái ngói thời gian. Nhớ “Phan Bội Châu ở Nhật Bản (1905 - 1909)” của Chu Văn Thông - từng trang sách như tiếng sóng lịch sử, đánh thức trong lòng hậu thế tinh thần Đông Du. Hay mới đây nhất “Người Xứ Nghệ” (Nguyễn Như Khôi - chủ biên) là câu chuyện về hành trình dấn thân với bao gian khó mà 52 người con đất Nghệ đã trải qua; những bài học thành công và cả những dang dở hay những nuối tiếc trong họ. Song tất cả dường như đều có một điểm chung nhất, đó là chất Nghệ được kết tinh, toả sáng từ khát vọng cống hiến, nhân cách lớn và từ tấm lòng luôn thao thức vì sự phát triển của đất nước, quê nhà.
Từ mái nhà chữ nghĩa nơi xứ Nghệ, đã có biết bao “con thuyền sách” lặng lẽ ra khơi, mang theo hơi thở quê hương để cập bến khắp mọi miền. Có những cuốn sách từ đây vượt qua lũy tre làng, vươn tới những đô thị lớn, rồi lan tỏa cả nước, thậm chí đến tay bạn đọc ngoài nước.
Tôi nhớ “Tìm dấu Vinh xưa” của Phạm Xuân Cần - Giải C, Giải thưởng Sách Quốc gia năm 2024 - như một bản đồ ký ức dẫn người đọc đi qua từng phố cổ, bến sông, mái ngói thời gian. Nhớ “Phan Bội Châu ở Nhật Bản (1905 - 1909)” của Chu Văn Thông - từng trang sách như tiếng sóng lịch sử, đánh thức trong lòng hậu thế tinh thần Đông Du. Hay mới đây nhất “Người Xứ Nghệ” (Nguyễn Như Khôi - chủ biên) là câu chuyện về hành trình dấn thân với bao gian khó mà 52 người con đất Nghệ đã trải qua; những bài học thành công và cả những dang dở hay những nuối tiếc trong họ. Song tất cả dường như đều có một điểm chung nhất, đó là chất Nghệ được kết tinh, toả sáng từ khát vọng cống hiến, nhân cách lớn và từ tấm lòng luôn thao thức vì sự phát triển của đất nước, quê nhà.
Lễ trao Giải thưởng Sách Quốc gia năm 2024
công trình ý nghĩa chào mừng Đại hội Đảng bộ tỉnh Nghệ An lần thứ X nhiệm kỳ 2025 - 2030
Nhưng đó chỉ là những viên ngọc nổi bật trên dòng sông dài hơn 8.000 đầu sách với nhiều chủng loại khác nhau. Hàng trăm tác phẩm do NXB Nghệ An thực hiện đã vinh dự nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước, Giải thưởng Sách Quốc gia, Giải thưởng Văn học Nghệ thuật Trung ương và nhiều giải thưởng địa phương. Chỉ riêng 5 năm gần đây, đơn vị đã hai lần được Thủ tướng Chính phủ tặng Cờ thi đua, trở thành một trong những đơn vị dẫn đầu phong trào thi đua yêu nước của tỉnh.
Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh giai đoạn 2016 - 2025
Song, những vinh quang ấy không chỉ là ánh hào quang trên bục nhận giải. Đằng sau mỗi trang sách được xướng tên là dáng hình lặng thầm của cả một ê-kíp: biên tập viên nhẫn nại soi từng câu chữ; họa sĩ trình bày nâng niu từng trang; cán bộ kế toán tằn tiện từng đồng kinh phí; nhân viên phát hành lặn lội từng chuyến xe, băng qua miền núi, vượt vào Nam, ra Bắc,...
Mỗi cuốn sách ra đời ở đây không đơn thuần là một sản phẩm in ấn, mà là kết tinh của trí tuệ, ký ức, mồ hôi và cả những giấc mơ về một xứ Nghệ có thể trao tặng cho bạn đọc những giá trị bền lâu.
NXB Nghệ An không chỉ in sách rồi để đó. Họ mang sách đi, như mang một mùa quả lành đến từng miền đất. Hàng trăm buổi giới thiệu sách của tác giả trong tỉnh và cả ở TP. Hồ Chí Minh đã được tổ chức; hàng chục Ngày hội Sách và Văn hóa đọc đã nở hoa khắp miền núi, thành thị, cơ quan, trường học hay một dòng họ.
Mỗi cuốn sách ra đời ở đây không đơn thuần là một sản phẩm in ấn, mà là kết tinh của trí tuệ, ký ức, mồ hôi và cả những giấc mơ về một xứ Nghệ có thể trao tặng cho bạn đọc những giá trị bền lâu.
NXB Nghệ An không chỉ in sách rồi để đó. Họ mang sách đi, như mang một mùa quả lành đến từng miền đất. Hàng trăm buổi giới thiệu sách của tác giả trong tỉnh và cả ở TP. Hồ Chí Minh đã được tổ chức; hàng chục Ngày hội Sách và Văn hóa đọc đã nở hoa khắp miền núi, thành thị, cơ quan, trường học hay một dòng họ.
chụp hình lưu niệm với cán bộ, viên chức NXB Nghệ An tại Hội Sách năm 2025
Tôi từng thấy họ bắc “nhịp cầu chữ” ở các huyện miền núi, nơi những em học sinh người Thái, người Thổ còn lạ lẫm với mùi giấy mới, bàn tay run run lật từng trang. Rồi lại thấy họ mang sách xuống biển, mùa du lịch, giữa tiếng sóng dập dìu, để bạn đọc có thể vừa nghe biển hát vừa đọc thơ, nghe tác giả kể chuyện về một miền quê đang đổi thay. Có những ngày, sách nằm trên những chiếc bàn gỗ đơn sơ ở sân trường miền núi, rồi vài tuần sau lại hiện diện trong không gian sang trọng của các hội sách lớn tại TP. Hồ Chí Minh - nơi những người Nghệ xa xứ “Tìm dấu Vinh xưa” để được nghe tiếng Nghệ qua từng trang in.
Đường Sách TP. Hồ Chí Minh nhằm giới thiệu và lan toả giá trị của những cuốn sách về lịch sử - văn hóa xứ Nghệ
Những buổi giao lưu ấy không rầm rộ, không có ánh đèn sân khấu chói lóa, nhưng chúng thật sự nối những bờ vui: bờ của người viết, bờ của người đọc, bờ của tri thức và bờ của tương lai. Ở đó, có những người lần đầu tiên cầm bút ký tặng sách, bàn tay còn lúng túng; có những đứa trẻ lần đầu được nghe tác giả kể về hành trình viết, đôi mắt tròn xoe lấp lánh; có những cụ già lặng lẽ tìm lại tập thơ mình yêu thuở thanh xuân, cười nhẹ như gặp lại một người bạn cũ.
Nhà xuất bản không chỉ xuất bản sách - họ xuất bản cả niềm vui gặp gỡ, niềm tin vào chữ nghĩa, biến mỗi lần ra mắt, mỗi chuyến đi thành một mùa gặt yêu thương, để sách không nằm im trên kệ, mà trở thành hơi ấm lan trong cộng đồng.
Nhà xuất bản không chỉ xuất bản sách - họ xuất bản cả niềm vui gặp gỡ, niềm tin vào chữ nghĩa, biến mỗi lần ra mắt, mỗi chuyến đi thành một mùa gặt yêu thương, để sách không nằm im trên kệ, mà trở thành hơi ấm lan trong cộng đồng.
Trường PTTH Dân tộc Nội trú tỉnh Nghệ An
Người ta bảo: “Sách là cây cầu bắc qua những thế kỷ.” Cây cầu ấy, sau 45 năm vẫn chưa rỉ sét - bởi mỗi thế hệ lại thay ván mới, vá nhịp cũ, đốt đèn mỗi khi đêm xuống. Bước sang mùa chữ thứ 46, NXB Nghệ An đang đứng trước một khúc quanh lớn: chuyển đổi số không còn là viễn cảnh mà là hiện thực đang gõ cửa từng trang sách. Khi những chiếc điện thoại thông minh trở thành tủ sách bỏ túi, khi độc giả có thể lật trang bằng đầu ngón tay trên màn hình, làm sách không chỉ là in giấy nữa - đó là kiến tạo cả một không gian số.
Trong bối cảnh xuất bản số đang trở thành xu thế tất yếu và sự thay đổi mạnh mẽ trong thói quen đọc đặt ra cả cơ hội lẫn thách thức. NXB Nghệ An hiểu rằng: để cây cầu chữ không lỗi nhịp, họ phải nhanh chóng đổi mới công nghệ, hiện đại hóa phương tiện, tái cấu trúc chuỗi giá trị, xác định rõ phân khúc độc giả, không chỉ giữ gìn sách giấy mà còn đa dạng hóa loại hình xuất bản, số hóa kho tư liệu quý, tích hợp đa phương tiện để mỗi tác phẩm không còn dừng ở chữ mà có thể sống động với âm thanh, hình ảnh, dữ liệu mở.
Tôi nhớ có ai đó đã nói: “Có thể bạn không ngăn được cơn lũ nhưng bạn có thể học cách kiến tạo một con thuyền”. Con thuyền mà NXB Nghệ An đang dựng hôm nay, bằng vốn kinh nghiệm của thế hệ đi trước và khát vọng của sức trẻ hôm nay sẽ là con thuyền đủ vững để vượt sóng, căng buồm no gió, ra khơi trên đại dương số hóa.
Trong bối cảnh xuất bản số đang trở thành xu thế tất yếu và sự thay đổi mạnh mẽ trong thói quen đọc đặt ra cả cơ hội lẫn thách thức. NXB Nghệ An hiểu rằng: để cây cầu chữ không lỗi nhịp, họ phải nhanh chóng đổi mới công nghệ, hiện đại hóa phương tiện, tái cấu trúc chuỗi giá trị, xác định rõ phân khúc độc giả, không chỉ giữ gìn sách giấy mà còn đa dạng hóa loại hình xuất bản, số hóa kho tư liệu quý, tích hợp đa phương tiện để mỗi tác phẩm không còn dừng ở chữ mà có thể sống động với âm thanh, hình ảnh, dữ liệu mở.
Tôi nhớ có ai đó đã nói: “Có thể bạn không ngăn được cơn lũ nhưng bạn có thể học cách kiến tạo một con thuyền”. Con thuyền mà NXB Nghệ An đang dựng hôm nay, bằng vốn kinh nghiệm của thế hệ đi trước và khát vọng của sức trẻ hôm nay sẽ là con thuyền đủ vững để vượt sóng, căng buồm no gió, ra khơi trên đại dương số hóa.
Dẫu biết rằng trong cuộc sống, “không phải lúc nào và điều gì muốn là được”, nhưng tôi vẫn mong, vẫn tin, vẫn chờ được nhìn thấy ngày mà từ những trang in nơi xứ Nghệ, sẽ lan tỏa những kho nội dung điện tử hiện đại, thân thiện, đến từng trường học, thư viện, điện thoại - để cây cầu sách hôm nay nối dài thêm những bờ vui của ngày mai.
Có người hỏi tôi: “Với bao nhiêu nhà xuất bản, sao anh lại chọn gửi bản thảo ở đây?”. Tôi chỉ cười: “Vì họ không chỉ làm sách. Họ làm sứ mệnh”. Sứ mệnh ấy không nằm trên bìa hay gáy sách mà nằm trong từng đêm trắng canh bản in, trong những dấu mo-rát nhòe đi bởi mắt người biên tập, trong những chuyến xe sớm khuya mang sách về miền xa, và cả trong ánh nhìn của một em nhỏ lần đầu cầm tập truyện mới.
45 năm - chẳng dài so với lịch sử, nhưng đủ để một con sông chữ có khúc nguồn, có khúc ghềnh, có khúc lặng, rồi lại xuôi về phía biển lớn. Trên dòng sông ấy, tôi vẫn thấy những ngọn lửa âm ỉ cháy: không ồn ào, không rực rỡ, nhưng ấm và bền, soi đường cho những chuyến đò chữ kế tiếp.
Tôi nhớ đến Peter Usborne - người dành trọn đời mình cho sách thiếu nhi, từng nói: “Không có quá khứ, không bao giờ có hiện tại và tương lai. Phải có sự kế thừa mới có sự phát triển”. NXB Nghệ An hôm nay chính là nhờ những đôi tay ấy: lớp trước dựng ván, lớp sau nối nhịp, lớp trẻ căng buồm.
Có người hỏi tôi: “Với bao nhiêu nhà xuất bản, sao anh lại chọn gửi bản thảo ở đây?”. Tôi chỉ cười: “Vì họ không chỉ làm sách. Họ làm sứ mệnh”. Sứ mệnh ấy không nằm trên bìa hay gáy sách mà nằm trong từng đêm trắng canh bản in, trong những dấu mo-rát nhòe đi bởi mắt người biên tập, trong những chuyến xe sớm khuya mang sách về miền xa, và cả trong ánh nhìn của một em nhỏ lần đầu cầm tập truyện mới.
45 năm - chẳng dài so với lịch sử, nhưng đủ để một con sông chữ có khúc nguồn, có khúc ghềnh, có khúc lặng, rồi lại xuôi về phía biển lớn. Trên dòng sông ấy, tôi vẫn thấy những ngọn lửa âm ỉ cháy: không ồn ào, không rực rỡ, nhưng ấm và bền, soi đường cho những chuyến đò chữ kế tiếp.
Tôi nhớ đến Peter Usborne - người dành trọn đời mình cho sách thiếu nhi, từng nói: “Không có quá khứ, không bao giờ có hiện tại và tương lai. Phải có sự kế thừa mới có sự phát triển”. NXB Nghệ An hôm nay chính là nhờ những đôi tay ấy: lớp trước dựng ván, lớp sau nối nhịp, lớp trẻ căng buồm.
chúc mừng nhân kỷ niệm 45 năm thành lập
Xin mượn lời ông: “Như một con thuyền trên biển cả bao la, có thể chúng ta mãi không thấy được mình vươn tới đường chân trời. Nhưng hãy ngoái lại bến tàu nơi mình đã xuất phát, và tự nhủ: hành trình ấy xứng đáng”.
Tôi đã qua sông, nhưng cây cầu này sẽ còn đón nhiều người qua nữa. Và mỗi người sẽ thấy - như tôi từng thấy - rằng, ở đây, mỗi cuốn sách là một nhịp cầu nối những bờ vui.
Tôi đã qua sông, nhưng cây cầu này sẽ còn đón nhiều người qua nữa. Và mỗi người sẽ thấy - như tôi từng thấy - rằng, ở đây, mỗi cuốn sách là một nhịp cầu nối những bờ vui.
Ngày 12/9/2025
Ý kiến bạn đọc
Bạn cần đăng nhập với tư cách là Thành viên chính thức để có thể bình luận
Danh mục
Thống kê truy cập
- Đang truy cập39
- Hôm nay9,212
- Tháng hiện tại241,423
- Tổng lượt truy cập18,445,707
