LƯƠNG Y HOÀNG NGUYÊN CÁT VÀ BỘ SÁCH QUÝ “QUỲ VIÊN GIA HỌC”

Thứ sáu - 27/12/2024 04:56 140 0

Hoàng Nguyên Cát, một danh y nổi tiếng của tỉnh Nghệ An. Kinh nghiệm hơn 40 năm chữa bệnh cứu người được ông đúc rút viết thành bộ sách “Quỳ viên gia học” để lại cho đời sau. Bộ sách quý này vừa được tỉnh Nghệ An đề xuất in ấn làm tài liệu học tập và nghiên cứu cho các trường, viện, Hội Đông y, bệnh viện y học cổ truyền trong tỉnh.

Hoàng Nguyên Cát, huý là Nguyên Mỹ, tự là Hiệu Sinh, hiệu là Long Môn tiên sinh. Ông sinh vào năm Nhâm Ngọ (1702), tại làng Vạn Lộc, huyện Chân Phúc, phủ Đức Quang, trấn Nghệ An (nay là phường Nghi Tân, thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An). Thân phụ là ông Hoàng Bạt Đăng, đậu Hiệu sinh khoa Giáp Ngọ (1714). Sinh ra và lớn lên trong một gia đình nhà nho và có nghề làm thuốc, Hoàng Nguyên Cát sớm lĩnh hội được những kiến thức Nho học cũng như nghề thuốc.
Theo lời truyền tụng của các cụ cao niên ở làng Vạn Lộc thì từ thuở thiếu thời, Hoàng Nguyên Cát đã nổi tiếng là cậu bé thông minh, đĩnh ngộ, ở khoa thi năm Quý Mão (1723), ông đậu Hiệu sinh. Con đường công danh bắt đầu rộng mở trước mắt chàng thanh niên Hoàng Nguyên Cát. Nhưng nhận thấy chốn quan trường không phù hợp với tính cách của mình cũng như lúc bấy giờ, nhà Lê đã bắt đầu bộ lộ những yếu kém trong quản lý, dẫn đến sự nhũng lãm trong bộ máy triều chính, dân tình thì đói khổ, bệnh dịch hoành hành, nên ông từ bỏ ý định “vinh thân phì gia” theo đường quan lộ, mà chuyên tâm học nghề thuốc, hòng góp chút sức mọn cứu giúp dân tình.
Suốt cuộc đời học tập, nghiên cứu và chữa bệnh Đông y, Hoàng Nguyên Cát đã chuyển nguy thành an cho hàng ngàn người dân bị ốm đau, bệnh tật. Ông là một lương y chân chính, đã biết vận dụng sáng tạo những thành tựu của nền y học nước ta từ trước đến nay cũng như nền y học phương Đông vào điều kiện cụ thể của địa phương mình.

anh 2 quy vien — Bộ sách “Quỳ viên gia học” bằng chữ Nôm còn lưu giữ được cho đến ngày nay

Bộ sách “Quỳ viên gia học” viết tay bằng chữ Hán - Nôm, được Hoàng Nguyên Cát đúc rút kinh nghiệm trong hơn 40 năm theo đuổi nghề y của mình. Bộ sách gồm có 11 tập (trong đó có 1 tập viết về gia phả dòng họ Hoàng và 10 tập viết về các bài thuốc, cách chữa bệnh,... hiện đang bị thất lạc 1 tập). Trong “Quỳ viên gia học”, Hoàng Nguyên Cát đã biết cách kế thừa, tiếp thu có chọn lọc và phát triển kiến thức, kinh nghiệm đúc kết của người đi trước và cùng thời, biết tổng kết, tìm ra giá trị để bảo tồn, phát triển các bài thuốc, phương pháp chữa bệnh của các danh y nổi tiếng như: Trọng Cảnh, Nam Phong Lý Thị, Đông Viên tiên sinh,… đặc biệt, ông đã kế thừa xuất sắc sự nghiệp “Nam dược trị Nam nhân” của danh y Tuệ Tĩnh. Các kết quả nghiên cứu khoa học gần đây góp phần khẳng định bộ sách “Quỳ Viên gia học” là một tư liệu quý về y học cổ truyền nguyên gốc, có giá trị cao về lý thuyết và thực tiễn, đóng góp giá trị về mặt lý luận y học phương Đông và giá trị về thực tiễn khám, chữa bệnh không chỉ ở địa bàn Nghệ An mà trên phạm vi cả nước.
Để giữ gìn, kế thừa, phát huy y học cổ truyền Việt Nam, ngày 7/5/2020, UBND tỉnh Nghệ An đã ra Quyết định số 1409/QĐ-UBND về việc phê duyệt danh mục nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp tỉnh thực hiện, giao Hội Đông y tỉnh Nghệ An thực hiện đề tài: “Nghiên cứu thân thế, sự nghiệp của Danh y Hoàng Nguyên Cát và các bài thuốc từ bộ sách “Quỳ viên gia học” đưa vào sử dụng trên địa bàn tỉnh Nghệ An” với mục tiêu đánh giá được thân thế, sự nghiệp của danh y Hoàng Nguyên Cát trong sự nghiệp y học ở thế kỷ XVIII cũng như hiện nay và các bài thuốc từ bộ sách “Quỳ viên gia học”, góp phần khẳng định vai trò của Đông y trong nền y học dân tộc. Và năm 2024, bộ sách Quỳ viên gia học được vào danh mục sách thực hiện nhiệm vụ của UBND tỉnh Nghệ An và giao Nhà xuất bản Nghệ An là đơn vị xuất bản, phát hành tác phẩm này.
Với sự nỗ lực, cẩn trọng trong công tác sưu tầm, biên dịch, biên soạn, hiệu đính của Ban Biên soạn (Hội Đông y tỉnh Nghệ An) cùng sự đóng góp rất lớn của TTND. BSCC. Trần Văn Bản; TTND. Lương y Trần Văn Quảng; Lương y Lê Quý Ngưu; TTƯT. BSCKI. Trần Khánh Hoành; BSCKII. Bùi Thanh Hải; Cử nhân Trương Đình Tín; ThS. Trần Mạnh Cường cùng nhiều nhà khoa học có chuyên môn Đông y, khoa học Lịch sử, ngôn ngữ Hán văn,... đặc biệt là vai trò quan trọng của Nhà xuất bản Nghệ An, cuốn sách đã sớm được hoàn thành và ra mắt quý bạn đọc vào cuối năm 2024 này.
Nội dung cuốn sách Quỳ viên gia học (do Hội Đông y tỉnh Nghệ An sưu tầm, biên soạn và dịch thuật), ngoài Lời nói đầu và Phụ lục (Gia phả Hoàng vạn thiện đường), được chia thành 3 phần chính: Phần thứ nhất: Thân thế lương y Hoàng Nguyên Cát; Phần thứ hai: Quỳ viên gia học (trên cơ sở 9 tập còn lưu giữ được đến ngày nay, Ban Biên soạn đã tổng hợp và sắp xếp (theo các sách Đông y cổ) gồm các phần chính (Đạo căn biên; Tạng phủ, ngũ tạng, khí âm và khí dương của ngũ tạng; Thư trai dật bút y biểu; Dược phẩm; Quỳ viên gia học dược tính toàn tập; Dược vật bổ di; Phương tễ nhận xét những điểm chủ yếu của các phương thuốc xưa; Các bài thuốc tâm đắc; Quỳ viên gia học khảo chính các phương thuốc trong thương hàn; Biện chứng trị liệu tạp bệnh; Ấu giác khoa; Nữ khoa; Phụ thêm về ngược tật ôn dịch; Bệnh án tâm đắc, kinh nghiệm; Gia truyền kinh nghiệm) để người đọc nắm bắt được dễ dàng hơn). Phần thứ ba: Những bài thuốc tâm đắc của lương y Hoàng Nguyên Cát (gồm bài thuốc đông y của các danh y (gồm các bài thuốc cổ phương và tân phương) và của chính Hoàng Nguyên Cát chế ra. Và tập hợp, mô tả, giới thiệu các chứng bệnh chuyên khoa nhi, phụ sản, ghi chép lại nhiều bệnh án mà chính ông đã gặp và chữa có hiệu quả, trong đó có nhiều bệnh khó.
Cuốn sách Quỳ viên gia học là một tư liệu về y học cổ truyền nguyên gốc, có giá trị cao về lý thuyết và thực tiễn khám, chữa bệnh không chỉ ở địa bàn Nghệ An. Cuốn sách ra đời đã khẳng định những giá trị to lớn của Hoàng Nguyên Cát cho nền y học dân tộc cũng như khẳng định vai trò của Đông y trong nền y học hiện nay ở Việt Nam.
Trân trọng giới thiệu cuốn sách quý đến bạn đọc!

Ngọc Chi